Fukuzawa Yukichi là một trong những con người vĩ đại, đã truyền tri thức, nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ người Nhật và nhân loại. Fukuzawa Yukichi là ai? Ông đã mang lại điều gì cho các thế hệ mai sau?
Fukuzawa Yukichi (sinh ngày 10 tháng 1 năm 1835 - 3 tháng 2 năm 1901) là nhà văn, giáo viên, nhà xã hội, Samurai người Nhật. Ông được biết đến với những quan điểm theo đuổi tự do cá nhân và có những đóng góp to lớn trong cải cách Minh Trị của Nhật Bản vào cuối thế kỷ 19. Ông được coi là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong lịch sử Nhật Bản hiện đại.
Bằng những cuốn sách, bài giảng, tư tưởng giáo dục khuyến học hiện đại của mình, ông đã góp phần thay đổi nền giáo dục, chính trị và xã hội Nhật Bản. Fukuzawa Zukichi để lại cho nhân loại một kho tri thức khổng lồ gồm hơn 100 tác phẩm, giáo trình và các bài báo.
Đặc biệt, Fukuzawa đã thành lập Đại học Keio Gijuku, hiện nay là một trong những trường đại học danh tiếng bậc nhất ở Nhật Bản. Ngôi trường này đã đóng góp to lớn cho việc thúc đẩy sự phát triển của nền giáo dục vào thời kỳ đầu của thời kỳ cải cách Duy Tân Minh Trị.
Nhiều học sinh của trường đã trở thành các nhà khoa học, nhà kinh tế, nhà chính trị và những nhân vật quan trọng khác trong lịch sử Nhật Bản.
Ngoài ra, ông còn thành lập Viện nghiên cứu bệnh truyền nhiễm Nhật Bản và tờ báo Jiji Shinpō. Với những đóng góp to lớn của mình, chân dung của ông nhiều năm được in trên tờ tiền 10.000 yên của Nhật Bản.
Gia đình và giáo dục
Fukuzawa Yukichi sinh ngày 10 tháng 1 năm 1835 tại vùng Nakatsu, Osaka, Nhật Bản. Ông là con trai thứ năm trong một gia đình Samurai bình thường. Tuy nhiên, cha của Fukuzawa Yukichi qua đời từ khi ông còn rất nhỏ. Điều này khiến hoàn cảnh kinh tế của gia đình khá kham khổ.
Khi còn nhỏ, ông được giáo dục Nho giáo truyền thống và vô cùng ham học. Tuy nhiên, ông lại cảm thấy hứng thú với ngôn ngữ, văn hóa, khoa học phương Tây. Bất chấp nguồn tài chính hạn hẹp của gia đình, Fukuzawa đã theo học tiếng Hà Lan, ngôn ngữ châu Âu duy nhất được dạy ở Nhật Bản vào thời điểm đó. Từ đó, ông say mê các tư tưởng, triết học, giáo dục phương Tây.
Năm 1854, ông theo học tại trường Tekijuku đánh dấu bước ngoặt đầu tiên trong cuộc đời. Đây là ngôi trường được thành lập vào thế kỷ 18 tại Osaka, Nhật Bản, dưới sự lãnh đạo của Ogata Koan - một học giả chuyên về y học, tiếng Hà Lan và triết học phương Tây. Tại đây, Fukuzawa Yukichi đã được học hỏi những kiến thức mới nhất của phương Tây bao gồm cả khoa học, kinh tế, triết học. Điều này đã mở rộng tầm nhìn của Yukichi trở thành nền tảng cho các hoạt động giáo dục của ông sau này.
Sau khi tốt nghiệp, Fukuzawa Yukichi đã cực kỳ thông thạo tiếng Hà Lan. Năm 1858, ông được cử đến Edo làm giáo viên giảng dạy tiếng Hà Lan. Cũng trong năm này, Fukuzawa Yukichi đã thành lập trường Rangakujuku (tiền thân của trường đại học Keio Gijuku).
 |
| Trường đại học Keio |
Đến năm 1859, Fukuzawa Yukichi đã được chọn làm thành viên của sứ đoàn đến thăm Mỹ của chính phủ Tokugawa. Ông cùng với các thành viên khác ngồi trên con tàu Kanrin Maru đến Mỹ, đánh dấu một sự kiện quan trọng trong cuộc cách mạng Minh Trị của Nhật Bản.
Nhiệm vụ của sứ đoàn Nhật Bản là điều tra và tìm hiểu về các nước phương Tây, để mang về những kiến thức và công nghệ mới nhất cho đất nước. Với sự tham gia của Fukuzawa, người đã được đào tạo về văn hóa phương Tây và có kinh nghiệm giao lưu với họ, phái đoàn có thể hiểu rõ hơn về các nước phương Tây và đem về những kiến thức quý báu.
Cùng với việc tìm hiểu các kiến thức và công nghệ mới, phái đoàn đã tìm hiểu về cách thức tổ chức chính trị, quản lý và giáo dục của các nước phương Tây. Những kiến thức này đã trở thành cơ sở cho sự cải cách và hiện đại hóa của Nhật Bản trong thời đại Minh Trị.
Vào năm 1860, ông cho ra mắt cuốn từ điển Anh - Nhật. Vào năm 1862, phái đoàn Nhật Bản trong đó có Fukuzawa Yukichi đến châu Âu và quay trở lại Mỹ lần tiếp theo vào năm 1867. Trong chuyến đi đến châu Âu, Fukuzawa đã được cử đến Pháp để học tiếng Pháp và tìm hiểu văn hóa châu Âu.
Trong suốt thời gian ông học tại Pháp, ông đã tiếp cận và học tập về các tác phẩm của các tác giả Khai sáng Pháp như Voltaire, Rousseau, Montesquieu và Diderot. Fukuzawa bị ấn tượng bởi tư tưởng tự do, bình đẳng và dân chủ mà các tác giả này đưa ra. Trong các tác phẩm của mình, ông thường nhắc đến những tư tưởng này để khuyến khích sự phát triển của Nhật Bản.
Sau khi trờ về nước, Fukuzawa Yukichi tiếp tục viết và dịch sách, tập trung vào việc truyền bá các tư tưởng mới mẻ mà ông đã học được ở phương Tây.
Đến năm 1868, ông cho đổi tên trường Rangakujuku thành Keio Gijuku.
Năm 1872, ông cho xuất bản cuốn sách Khuyến học (Gakumon no Susume), bán được hơn 3.4 triệu bản. Trong đó, ông khuyên các sinh viên Nhật Bản nên học tập những kiến thức mới nhất của phương Tây để cải thiện đất nước. Vào thời điểm đó, cuốn sách này đã gây ra một sự tranh cãi lớn tại Nhật Bản vì những tư tưởng mới mà không phải ai cũng đồng ý.
Trong những năm tiếp theo, ông dành hết tâm sức cho giáo dục, xuất bản sách, góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội. Ngày 3 tháng 2 năm 1801, Fukuzawa Yukichi qua đời tại Tokyo, Nhật Bản, hưởng thọ 66 tuổi.
Di sản
Ủng hộ tự do cá nhân và hiện đại hóa
Fukuzawa Yukichi là người ủng hộ mạnh mẽ tự do cá nhân và hiện đại hóa ở Nhật Bản. Ông tin rằng tự do là chìa khóa cho một xã hội thành công. Ông khuyến khích mọi người nắm lấy những ý tưởng mới và công nghệ hiện đại. Thông qua các bài viết và hoạt động giáo dục của mình, Fukuzawa đã truyền bá ý tưởng và truyền cảm hứng cho những người khác suy nghĩ thấu đáo về vai trò của cá nhân trong xã hội và tầm quan trọng của việc hiện đại hóa đất nước.
Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Fukuzawa, "Bản phác thảo của một lý thuyết về nền văn minh", đã giới thiệu khái niệm tự do cá nhân và tự quản cho Nhật Bản. Trong cuốn sách này, Fukuzawa lập luận rằng tự do cá nhân là cần thiết cho sự tiến bộ. Mọi người nên được phép đưa ra lựa chọn và quyết định của riêng mình mà không bị chính phủ hoặc các tổ chức xã hội khác can thiệp. Ông cũng ủng hộ việc áp dụng các hệ thống kinh tế và chính trị hiện đại. Ông cho rằng nếu Nhật Bản không áp dụng những tư tưởng này thì đất nước không thể tiến bộ.
Những tư tưởng của ông đã truyền cảm hứng cho một thế hệ các nhà lãnh đạo, nhà xã hội, nhà tư tưởng cho đến mọi tầng lớp nhân dân. Chính họ đã làm việc cật lực để biến Nhật Bản thành một xã hội công nghiệp hóa, hiện đại như ngày nay. Ngày nay, di sản của ông tiếp tục được cảm nhận ở Nhật Bản.
Thành lập trường đại học
Fukuzawa Yukichi có lẽ được biết đến nhiều nhất với việc thành lập
Đại học Keio vào năm 1858. Đây một trong những trường đại học tư nhân đầu tiên ở Nhật Bản. Vào thời điểm đó, chương trình giáo dục đại học chỉ dành riêng cho số ít người có đặc quyền trong xã hội.
Vượt trên khó khăn, Fukuzawa đã xây dựng một trường đại học có thể cung cấp một nền giáo dục hiện đại cho sinh viên thuộc mọi tầng lớp xã hội, bất kể địa vị hay xuất thân.
Fukuzawa thành lập Đại học Keio với mục tiêu chuẩn bị cho những người trẻ tuổi đóng vai trò hàng đầu trong việc định hình tương lai của Nhật Bản. Ông tin rằng một nền giáo dục hiện đại là cần thiết cho nhiệm vụ này.
Dưới sự lãnh đạo của Fukuzawa, Đại học Keio trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học tự nhiên, kinh tế và chính trị, cũng như thúc đẩy tự do cá nhân, tư duy phản biện. Trường đại học cũng cung cấp một nền tảng để sinh viên tham gia vào các cuộc tranh luận và thảo luận về các vấn đề quan trọng trong ngày, giúp thúc đẩy văn hóa tư duy phản biện và trí tuệ.
Fukuzawa đã tích cực tham gia vào sự phát triển của Đại học Keio trong suốt cuộc đời của mình và ông đã dành nhiều thời gian và sức lực cho trường. Ông đã viết rất nhiều về trường đại học, bao gồm "Kế hoạch thành lập một trường học hiện đại", trong đó vạch ra tầm nhìn của ông đối với trường đại học và giải thích tầm quan trọng của một nền giáo dục hiện đại trong việc định hình tương lai của Nhật Bản.
Di sản về tầm nhìn và khả năng lãnh đạo của Fukuzawa có thể được nhìn thấy ở Đại học Keio. Đến tận ngày nay ngày, đại học Keio là một trong những trường đại học hàng đầu ở Nhật Bản và nổi tiếng với cam kết cung cấp một nền giáo dục chất lượng cao cho sinh viên thuộc mọi tầng lớp xã hội. Trường đại học tiếp tục là một trung tâm hoạt động trí tuệ và văn hóa. Ngôi trường đã sản sinh ra nhiều nhà lãnh đạo, nhà tư tưởng và doanh nhân có ảnh hưởng nhất của Nhật Bản.
Tóm lại, việc Fukuzawa Yukichi thành lập Đại học Keio là một sự kiện mang tính bước ngoặt trong lịch sử giáo dục đại học ở Nhật Bản. Bằng cách cung cấp cho sinh viên một nền giáo dục hiện đại và thúc đẩy văn hóa tư duy phản biện và tìm hiểu trí tuệ, Đại học Keio đã giúp định hình tương lai của Nhật Bản và tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của đất nước Nhật Bản đến tận ngày nay.
Các tác phẩm nổi bật
Fukuzawa Yukichi đã sáng tác vô số các tác phẩm nổi tiếng. Trong số đó, phải kể đến một số tác phẩm xuất sắc nhất như:
- "Encouragement of Learning" (Gakumon no susume) Khuyến học - 1872
- "An Outline of a Theory of Civilization" (Bunmeiron no gairyaku) - 1875
- "Conditions in the West" (Seiyō jijō) - 1866
- "Leaving Asia" (Datsu-A ron) - 1885
- "The Autobiography of Fukuzawa Yukichi" (Fukuzawa Yukichi den) - 1887
- "A Guide for the Modern Man" (Gendai no jōyaku) - 1872
- "A Discussion of Physical Education" (Taiiku ron) - 1882
Khuyến học
"Khuyến học" là một cuốn sách được viết bởi Fukuzawa Yukichi được xuất bản vào năm 1872. Đây là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông và được coi là một văn bản quan trọng trong lịch sử giáo dục ở Nhật Bản.
Trong "Khuyến học", Fukuzawa ủng hộ giáo dục dựa trên các nguyên tắc tự do và tự lập. Ông lập luận rằng mọi người nên được khuyến khích theo đuổi sở thích và tham vọng của riêng mình, bất kể địa vị xã hội hay xuất thân. Ông luôn quan điểm rằng giáo dục phải dành cho tất cả mọi người, không chỉ một số ít có đặc quyền.
Fukuzawa cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của kiến thức và kỹ năng thực tế, đồng thời khuyến khích sinh viên tìm hiểu về khoa học tự nhiên, kinh tế và chính trị, cũng như nghệ thuật và xã hội nhân văn. Ông tin rằng một nền giáo dục toàn diện là điều cần thiết cho sự phát triển cá nhân, thúc đẩy xã hội thịnh vượng.
"Khuyến học" có tác động sâu sắc đến hệ thống giáo dục ở Nhật Bản và những ý tưởng của nó đã giúp thúc đẩy cách tiếp cận giáo dục dân chủ và toàn diện hơn. Cuốn sách đã được đọc và thảo luận rộng rãi, đồng thời truyền cảm hứng cho nhiều nhà giáo dục và trí thức theo đuổi những mục tiêu tương tự.
Những ý tưởng của Fukuzawa có ảnh hưởng đặc biệt đến sự phát triển của hệ thống trường tư thục ở Nhật Bản. Các trường tư thục nhấn mạnh các kỹ năng và kiến thức thực tế, đồng thời khuyến khích học sinh suy nghĩ chín chắn và độc lập. Cách tiếp cận giáo dục này đã giúp chuẩn bị cho học sinh sẵn sàng kiến thức và kỹ năng cần thiết để tiến tới một xã hội công nghiệp hóa và hiện đại.
Tóm lại, sách "Khuyến học" của Fukuzawa là một cuốn sách quan trọng trong lịch sử giáo dục ở Nhật Bản, có tác động lâu dài đến sự phát triển của hệ thống giáo dục trong nước. Cuốn sách này đã góp phần thúc đẩy cách tiếp cận giáo dục dân chủ và toàn diện hơn, đồng thời truyền cảm hứng cho nhiều nhà giáo dục và trí thức theo đuổi các mục tiêu tương tự. Ngày nay, những ý tưởng và di sản của Fukuzawa Yukichi tiếp tục được tôn vinh và ghi nhớ như một phần quan trọng trong di sản văn hóa phong phú của Nhật Bản.
Phúc ông tự truyện
Cuốn tự truyện của Fukuzawa Yukichi có tên là "The Autobiography of Fukuzawa Yukichi" (tiếng Nhật là Fukuzawa Yukichi den), bản dịch tiếng Việt là "Phúc ông tự truyện". Cuốn sách này được viết vào năm 1887, cung cấp một bản tường thuật chi tiết về cuộc đời và tư tưởng của Fukuzawa, từ thời thơ ấu, quá trình học hành cho đến những năm cuối đời.
Trong cuốn tự truyện của mình, Fukuzawa đã kể lại những trải nghiệm của mình khi lớn lên ở Nhật Bản trong thời kỳ có nhiều thay đổi lớn, khi đất nước đang nhanh chóng hiện đại hóa và tiếp thu những ý tưởng và thực tiễn từ phương Tây. Fukuzawa đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển trí tuệ của chính mình và ý tưởng của anh ấy về giáo dục, tự do cá nhân và hiện đại hóa.
Cuốn sách này được coi là một tác phẩm kinh điển của văn học Nhật Bản, một nguồn thông tin quan trọng về cuộc đời và tư tưởng của một trong những nhân vật quan trọng nhất của Nhật Bản hiện đại. Ngày nay, tác phẩm này tiếp tục được đọc, nghiên cứu rộng rãi, được coi là một phần quan trọng trong di sản văn hóa và trí tuệ của đất nước mặt trời mọc.
Thoát Á Luận
Sách "Thoát Á Luận" (Datsu-A ron trong tiếng Nhật) là một cuốn sách do Fukuzawa Yukichi viết năm 1885. Cuốn sách phản ánh quan điểm của Fukuzawa về những thách thức mà các quốc gia châu Á phải đối mặt vào cuối thế kỷ 19. Đồng thời, tác giả lập luận về tầm quan trọng của việc rời khỏi châu Á, thay đổi cách suy nghĩ truyền thống bằng cách theo đuổi những lý tưởng hiện đại hóa và tự do.
Trong cuốn sách này, Fukuzawa lập luận rằng châu Á đang trong tình trạng suy thoái và có nguy cơ bị phần còn lại của thế giới bỏ lại phía sau. Ông lập luận rằng các hệ thống chính trị và văn hóa truyền thống của châu Á đang kìm hãm và ngăn cản khu vực này phát huy hết tiềm năng của mình. Để vượt qua những thách thức này, Fukuzawa kêu gọi một sự thay đổi triệt để trong cách mà người dân châu Á nghĩ về bản thân và thế giới xung quanh.
Fukuzawa tin rằng chìa khóa thành công của châu Á nằm ở việc chấp nhận những lý tưởng về tự do cá nhân, dân chủ đã được phát triển ở phương Tây. Ông khuyến khích người dân châu Á chấp nhận những lý tưởng này và từ chối các hình thức chính phủ truyền thống, độc đoán vốn còn rất phổ biến.
Khi xuất bản lần đầu tiên, cuốn sách này đã gây ra nhiều cuộc tranh luận sôi nổi về tương lai của châu Á và vai trò của khu vực này trên thế giới. Ngày nay, cuốn sách tiếp tục được thưởng thức, thảo luận rộng rãi, mang đến nguồn cảm hứng cho những ai cam kết thúc đẩy tự do cá nhân, dân chủ và hiện đại hóa ở châu Á.
Vì sao Fukuzawa Yukichi được in trên tờ tiền mệnh giá 10000 Yên?
Fukuzawa Yukichi đã được chọn để khắc họa trên tờ tiền 10.000 yên vì những đóng góp quan trọng của ông cho xã hội Nhật Bản với vai trò là nhân vật hàng đầu trong nỗ lực hiện đại hóa đất nước. Bằng cách tôn vinh Fukuzawa, chính phủ Nhật Bản đang thể hiện cam kết của mình đối với những lý tưởng về tự do cá nhân, dân chủ, hiện đại hóa mà ông đã nỗ lực hết mình để thúc đẩy.
Tờ 10.000 yên là một trong những tờ tiền mệnh giá cao nhất. Do đó, việc in hình Fukuzawa trên nó cũng thể hiện tôn trọng và đánh giá cao ông trong lòng của người dân và chính quyền Nhật Bản.
Những câu nói hay
Học mà không ứng dụng được vào thực tế thì không khác gì vô học.
Trích sách Khuyến học
It is said that heaven does not create one man above or below another man. Any existing distinction between the wise and the stupid, between the rich and the poor, comes down to a matter of education.
Tạm dịch:
Người ta nói rằng trời không tạo ra một người trên hoặc dưới một người khác. Bất kỳ sự phân biệt hiện có nào giữa người khôn ngoan và kẻ ngu ngốc, giữa người giàu và người nghèo, đều bắt nguồn từ vấn đề giáo dục.
Whatever happens in the country, whatever warfare harasses our land, we will never relinquish our hold on Western learning. As long as this school of ours stands, Japan remains a civilized nation of the world.
Tạm dịch:
Bất cứ điều gì xảy ra trong nước, bất cứ điều gì kể cả chiến tranh quấy rối đất nước của chúng tôi, chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ việc học hỏi phương Tây. Chừng nào ngôi trường này còn đứng vững, Nhật Bản còn là một quốc gia văn minh của thế giới.
Chúng ta nên dạy và học hỏi lẫn nhau, không nên xấu hổ hay tự hào.
Phê phán thì dễ... Nếu cảm thấy bất mãn với công việc người ta đang làm thì tự mình hãy đứng ra làm thử việc đó.
Ranh giới giữa tự do và ích kỷ nằm ở chỗ một người có xâm phạm hoặc không xâm phạm quyền tự do của người khác.
Một người đàn ông sẽ có thứ hạng chỉ bằng tài năng, đức độ và thành tích của mình.
Tóm lại, Fukuzawa Yukichi là một nhà giáo, nhà văn có tầm nhìn xa trông rộng, sẵn sàng đấu tranh cho những tư tưởng tiến bộ và công cuộc hiện đại hóa đất nước Nhật Bản. Di sản của ông tiếp tục được tôn vinh và mang tầm ảnh hưởng đến sự phát triển không chỉ của đất nước Nhật Bản mà còn các dân tộc khác trên thế giới.
>> Có thể bạn muốn xem thêm về danh nhân Nhật Bản được in hình trên tờ 1000 yên -
Noguchi Hideyo.
Tài liệu tham khảo:
- Sách Khuyến học
- Sách Phúc Ông tự truyện.
- Sách Thoát Á Luận.
