Hình ảnh Samurai thường khiến mọi người liên tưởng đến những chiến binh có kỹ năng kiếm thuật cao siêu. Nhưng Samurai không chỉ đơn thuần là những chiến binh mà họ còn là tinh hoa của nền văn hóa Nhật Bản. Hãy cùng khám phá Samurai là gì? Tinh thần và luật lệ võ sĩ đạo mà họ tuân thủ hàng trăm năm qua bài viết dưới đây.
Samurai là gì?
Samurai là một từ tiếng Nhật có 2 nghĩa khác nhau. Samurai ý nghĩa thứ nhất được hiểu là tầng lớp chiến binh Nhật Bản phục vụ các lãnh chúa (Daimyo). Họ tham gia vào những cuộc chiến giữa các lãnh chúa và bảo vệ đất nước. Samurai nghĩa rộng hơn và được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới để chỉ tầng lớp võ sĩ (武士/ ぶし bushi) bao gồm cả những tướng quân (shogun) và lãnh chúa (daimyo) của Nhật Bản.
Dù samurai được hiểu theo nghĩa nào thì họ chỉ tồn tại từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ 19. Trong xã hội Nhật Bản lúc đó, samurai trở thành biểu tượng của quyền lực, uy tín và thành công. Khi một samurai hiểu theo nghĩa thứ nhất mất đi chủ nhân thì họ được gọi là Ronin (Lãng Nhân).
Nguồn gốc
Samurai có nguồn gốc bắt đầu từ thời kỳ Heian sơ khai. Khi đó, thiên hoàng Kammu đã nảy sinh tham vọng mở rộng lãnh thổ về phía Bắc đảo Honshu. Ông đã lãnh đạo quân đội tấn công phiến quân Emishi. Tuy nhiên, quân của Thiên hoàng thất bại do thiếu kỷ luật và ý chí chiến đấu.
Thiên hoàng Kammu nhận ra rằng việc dựa vào các võ sĩ địa phương sẽ hiệu quả hơn. Ông đã chiêu dụ họ và phong chức Seiitaishogun (Chinh di Đại tướng quân) hay gọi tắt là Shogun (Tướng quân) cho người lãnh đạo cao nhất của thế lực quân sự địa phương. Các thế lực này nhanh chóng trở thành công cụ đắc lực để đàn áp quân nổi loạn và giúp Thiên hoàng đạt được mục tiêu.
Vào thời điếm đó, các chiến binh này được xem là thất học và thô lỗ. Tuy nhiên, với sự giải tán quân đội triều đình, võ sĩ địa phương đã dần trở nên quan trọng hơn. Lúc này, việc tăng thuế đã dẫn đến nạn trộm cướp hoành hành. Vì vậy, các gia tộc đã tuyển mộ dân chúng và huấn luyện họ trở thành những chiến binh chuyên nghiệp. Khi đó, họ được gọi là "Samurai". Qua thời gian, Samurai dần dần trở thành một tầng lớp quyền lực.
Vai trò của Samurai
Suốt nhiều thế kỷ, tầng lớp Samurai đóng vai trò quan trọng trong xã hội Nhật Bản. Họ có trách nhiệm bảo vệ và phục vụ cho lãnh chúa, tấm gương sáng về lòng trung thành, dũng cảm và tinh thần vượt khó. Trong một số thời kỳ, các Samurai cũng tham gia vào việc quản lý và điều hành các vùng đất mà họ được giao trọng trách cai quản.
Samurai còn có đóng góp trong việc phát triển văn hóa Nhật Bản. Đã có không ít Samurai nổi tiếng trong lịch sử với những thành tựu nghệ thuật như văn chương, thơ ca hay hội họa. Những samurai còn là những nhà sưu tập nghệ thuật và bảo trợ các nghệ sĩ. Bên cạnh đó, tinh thần võ sĩ đạo của Samurai cũng ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội Nhật Bản, góp phần tôn vinh các giá trị và đức tính cao đẹp. Tinh thần võ sĩ đạo đã trở thành phẩm chất cao quý mà người dân Nhật Bản theo đuổi.
Cùng với sự thay đổi của lịch sử và xã hội, vai trò của Samurai cũng dần biến chuyển. Sau cuộc cải cách của thiên hoàng Minh Trị, tầng lớp samurai bị bãi bõ. Tuy nhiên, một số samurai đã trở thành những quan chức trong chính phủ Nhật Bản. Một số samurai chuyển sang những ngành nghề khác trong xã hội. Ban đầu, những samurai đều gặp không ít khó khăn để chuyển nghề. Dù samurai đã không còn tồn tại như một tầng lớp riêng biệt trong xã hội, nhưng tinh thần Samurai vẫn hiện hữu trong tâm thức và cuộc sống của người Nhật Bản đến tận ngày nay.
Tinh thần và luật lệ võ sĩ đạo
Tinh thần và luật samurai được gọi là Bushido. Bushido là quy tắc đạo đức mà Samurai tuân thủ. Vào năm 1642, tác phẩm Kashoki của samurai Saitō Chikamori được ra mắt công chúng. Kashoki gồm có 5 cuộn giấy cung cấp kiến thức, những luật lệ dành riêng cho samurai. Trong cuốn thứ 5 chứa đựng những định nghĩa căn bản về tinh thần võ sĩ đạo như sau:
“Bản chất của Bushidō là: không nói dối, không giả dối, không khúm núm, không hời hợt, không tham lam, không thô lỗ, không khoe khoang, không kiêu ngạo, không vu khống, không bội tín, hòa thuận với đồng đội, không quá quan tâm đến sự việc, quan tâm lẫn nhau, có lòng nhân ái, có tinh thần trách nhiệm cao. Trở thành một samurai giỏi không chỉ đơn thuần là sẵn sàng hy sinh mạng sống của mình.”
Suốt hàng thế kỷ, các samurai tuân theo nhiều quy tắc khác nhau phụ thuộc vào gia tộc mà họ tuyên thệ phục vụ. Các samurai có chung một số giá trị về đạo đức nhưng họ không có một định nghĩa duy nhất mà tất cả phải tuân theo. Trên chiến trường, họ cũng thực dụng, mưu mô như bất kỳ chiến binh nào khác. Vào thời kỳ Edo, quy tắc của samurai mới được hệ thống hóa với những phẩm chất và luật lệ cụ thể.
Trang bị và vũ khí
Samurai có khả năng sử dụng nhiều loại vũ khí khác nhau gồm: kiếm dài (Katana), kiếm ngắn (wakizashi), giáo Yari, Naginata, cung tên,... Đến cuối thời kỳ chiến quốc Sengoku, các samurai còn được trang bị thêm súng. Họ có những kỹ thuật chiến đấu tương thích với từng loại vũ khí như Kenjutsu và Kyūjutsu.
Bên cạnh đó, Samurai còn sử dụng các bộ áo giáp để bảo vệ bản thân. Có 2 loại giáp gồm Yoroi và Do-Maru. Trong đó, Yoroi được trang bị dành cho kỵ binh và Do-Maru dành cho bộ binh.
Những câu chuyện nổi tiếng về Samurai
Miyamoto Musashi
Miyamoto Musashi là một kiếm sĩ huyền thoại đã chiến thắng hơn 60 trận chiến. Trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, những trận chiến của Miyamoto Musashi đã trở thành đề tài sáng tác, thảo luận hấp dẫn. Ngoài ra, ông còn sáng tác "Ngũ Luân Thư" cung cấp những kiến thức quý giá về kiếm thuật, binh pháp, cách để giành được chiến thắng trong những trận đấu. Ngày nay, tác phẩm này vẫn được độc giả đánh giá cao.
Xem bài viết chi tiết Miyamoto Musashi - Kiếm sĩ mạnh nhất Nhật Bản.
47 Ronin
47 Ronin là một câu chuyện có thật nổi tiếng về lòng trung thành và bất khuất của Samurai. Câu chuyện này đã được tái hiện thông qua tác phẩm điện ảnh cùng tên. Trong đó, 47 Ronin đã dùng cả tính mạng để tìm cách trả thù cho vị lãnh chúa đã bị buộc phải tự sát. Sau khi giết chết kẻ mưu hại lãnh chúa, 47 Ronin bị bắt và buộc phải tự sát.
Tomoe Gozen - nữ Samurai huyền thoại
Tomoe Gozen là một nữ Samurai xinh đẹp, tài năng, sống vào đầu thời kỳ Kamakura. Bà đã giúp chồng là Yoshinaka giành được vô số chiến thắng quan trọng. Sau khi Yoshinaka bị đánh bại, Tomoe Gozen đã biến mất khỏi lịch sử và không có nhiều thông tin về kết cục của bà. giả thiết đầu tiên cho rằng bà đã trở thành một người phụ nữ bình thường và sống ẩn dật đến cuối đời. Trong khi đó, một giả thiết khác cho rằng Tomoe đã chết sau khi thất bại trong trận chiến cuối cùng.
Qua đây, chúng ta có thể thấy rằng samurai không chỉ là những chiến binh chỉ biết giết chóc mà họ còn đầy lòng trung thành, tinh thần trách nhiệm cao và giàu lòng nghĩa hiệp. Chiến binh Samurai sẽ tiếp tục là niềm tự hào của đất nước mặt trời mọc. Hãy tiếp tục theo dõi blog của chúng tôi để cập nhật những bài viết hấp dẫn khác về văn hóa và lịch sử.
Tài liệu tham khảo:
