Shogun là một phần không thể thiếu trong câu chuyện về sự phát triển và tiến bộ của đất nước Nhật Bản. Vậy, shogun là gì? Lịch sử Shogun Nhật Bản cùng với 3 vị shogun nổi tiếng nhất sẽ được chúng tôi gửi đến bạn đọc qua bài viết sau đây.
Shogun là gì?
Shogun (tiếng Nhật: 将軍) là một chức vụ và danh hiệu đặc biệt dành cho những vị tướng quân có chức vị cao nhất trong thời kỳ phong kiến của Nhật Bản. Từ "Shogun" trong tiếng Nhật có nghĩa là "tướng quân". Shogun viết đầy đủ trong tiếng Nhật là Seii Taishogun (征夷大将軍), dịch sang tiếng Việt đầy đủ gọi là Chinh di đại tướng quân.
 |
| Shogun |
Đặc trưng của các Shogun là có quyền lực thống trị tối cao trong quân đội, lãnh đạo tầng lớp võ sĩ và phải được Thiên Hoàng phong tặng. Tuy nhiên, qua từng thời kỳ, Shogun thậm chí còn có khả năng kiểm soát kinh tế và chính trị của đất nước.
Ví dụ: Thời kỳ Edo, các Shogun của mạc phủ Tokugawa là người thống trị trên thực tế của đất nước. Shogun cai quản tất cả các tầng lớp kể cả các đại danh (lãnh chúa địa phương). Khác với các thời kỳ mạc phủ trước đó, Shogun chỉ lãnh đạo tầng lớp võ sĩ.
Ngoài ra, danh hiệu Shogun được kế thừa qua nhiều đời. Để quản lý, Shogun được phép thành lập chế độ mạc phủ (bafuku). Vì thế, shogun cũng có thể được gọi là mạc chúa. Trong lịch sử Nhật Bản, đã tồn tại 3 mạc phủ bao gồm: Kamakura, Asikaga, Tokugawa.
Lịch sử Shogun Nhật Bản
Từ Shogun có nguồn gốc bắt đầu từ Trung Quốc với nghĩa đen là "quân đội". Trong thời kỳ cổ đại, từ thế kỷ thứ 3 đến thứ 7, chức danh Shogun thường được các hoàng đế Trung Hoa ban cho thủ lĩnh của các quốc gia chư hầu. Trong sách lịch sử Nam Bắc triều Trung Quốc đã ghi chép lại
Trải qua thời gian, tước hiệu shogun dần bị các nước chư hầu quên lãng. Tuy nhiên, các điều luật về shogun Nhật Bản đều được ghi chép trong bộ luật phòng thủ quân sự (tiếng Nhật: 軍防令). Trong đó, có nhiều vị trí cấp bậc Shogun khác nhau. Tuy nhiên, cấp lãnh đạo cao nhất của Shogun là Seii Taishogun.
Mãi đến thê kỷ 12, ở Nhật Bản, Minamoto no Yoritomo là thủ lĩnh các võ sĩ samurai đã yêu cầu triều đình phong tặng cho ông danh hiệu Seii Taishogun. Vào năm 1192, triều đình Nhật Bản đã tiến hành khảo cứu các tiền lệ trong lịch sử và Thiên hoàng đã chấp thuận yêu cầu này. Từ đó, trong hơn 700 năm tiếp theo, lịch sử nước Nhật đã chứng kiến nhiều Shogun nổi tiếng xuất hiện.
Vị Shogun cuối cùng của nước Nhật là Tokugawa Yoshinobu. Vào năm 1868, Tokugawa Yoshinobu từ bỏ tước vị shogun và trao trả quyền lực đất nước cho thiên hoàng Minh Trị. Từ đó, danh hiệu shogun không còn được sử dụng chính thức.
Một số Shogun nổi tiếng nhất
Minamoto no Yoritomo
Minamoto no Yoritomo (1147-1199) là vị Shogun đầu tiên của Nhật Bản đã sáng lập ra mạc phủ Kamakura. Tuy nhiên, cuộc đời của ông không hề êm đềm và phải trải qua nhiều bất hạnh, đau khổ. Thế nhưng, Minamoto no Yoritomo đã vượt qua tất cả để trở thành lãnh đạo của một đội quân vĩ đại. Dưới sự lãnh đạo của ông, đạo quân này đã giành được chiến thắng quyết định trong chiến tranh Genpei. Sau đó, vào năm 1192, ông trở thành vị Shogun đầu tiên thiết lập Mạc phủ Kamakura .
Phải nói thêm rằng, các thế hệ shogun trước đó chưa thể thiết lập được Mạc phủ. Chính Minamoto no Yoritomo đã sáng tạo nên chế độ Mạc phủ vô cùng đặc biệt. Trong đó, Thiên hoàng vẫn là người cai trị. Tuy nhiên, người nắm quyền lực thật sự của đất nước lại là Shogun. Tuy nhiên, mạc phủ Kamakura chỉ tồn tại trong khoảng thời gian khá ngắn (1192-1333) và bị lật đổ bởi Ashikaga Takauji.
Ashikaga Takauji
Ashikaga Takauji là một trong những vị Shogun quan trọng nhất trong lịch sử Nhật Bản. Ông là người sáng lập mạc phủ Ashikaga, lật đổ mạc phủ Kamakura nhằm khôi phục quyền lực cho hoàng gia.
Tuy nhiên, cuộc đời Takauji phải trải qua rất nhiều thử thách. Để nhận được tước hiệu Shogun, ông đã phải trải qua những trận chiến khốc liệt với gia tộc Minamoto và giành chiến thắng cuối cùng. Ashikaga Takauji với lòng quyết tâm, tài năng, dũng cảm đã góp phần giúp nước Nhật Bản bước vào thời kỳ Ashikaga.
Trong thời kỳ này, Nhật Bản đã phát triển vượt bậc mặt văn hóa, kinh tế, xã hội. Đặc biệt, nhiều công trình kiến trúc tuyệt đẹp đã được xây dựng. Đồng thời, Ashikaga cũng là một thời kỳ đầy thách thức với nhiều cuộc nổi dậy và tranh chấp giữa các đại danh (daimyo). Trên thực tế, quyền lực của gia tộc Ashikaga bị phân chia bởi các đại danh. Trong khi đó, các đại danh dần dần xung đột với nhau đã dẫn đến mạc phủ Ashikaga sụp đổ, mở ra thời đại chiến quốc Sengoku.
Tokugawa Leyasu
Tokugawa Leyasu là một trong 3 vị anh hùng đã thống nhất nước Nhật, người lãnh đạo gia tộc Tokugawa đã có công chấm dứt thời kỳ chiến loạn Sengoku, thành lập mạc phủ Tokugawa. Vào năm 1603, sau khi đánh bại các đối thủ cạnh tranh khác, ông đã được Thiên hoàng Nhật Bản phong làm Shogun.
Tokugawa Leyasu nổi tiếng với đức tính kiên trì, nhẫn nại mà những đức tính này đã trở thành đặc trưng của người Nhật hiện đại. Mạc phủ Tokugawa (1603-1868) mà ông sáng lập có thời gian cai trị lâu dài nhất, nổi tiếng với sự thịnh vượng và ổn định. Khác với các mạc phủ trước, mạc phủ Tokugawa hoàn toàn nắm mọi quyền lực kể cả kinh tế và chính trị. Sau khi qua đời, Leyasu được phong thần (tức thần Đông Chiếu).
>> Cuộc đời, tính cách, tài năng, mưu lược của Tokugawa Leyasu khiến người người phải khâm phục. Xem thêm bài viết chi tiết Tokugawa Leyasu.
Vai trò của Shogun trong lịch sử nước Nhật
Trong lịch sử Nhật Bản, Shogun được ủy quyền bởi Thiên hoàng để đảm bảo an ninh và ổn định cho đất nước. Vì thế, vai trò của mỗi vị Shogun là cực kỳ quan trọng đối với nước Nhật. Trong suốt thời kỳ phong kiến Nhật Bản, các Shogun thường là người có quyền kiểm soát toàn bộ quân đội. Trong số đó, một vài shogun còn kiểm soát cả chính trị, ngoại giao của đất nước. Vd: Tokugawa Leyasu đặt ra các điều luật cai quan kể cả các đại danh (daimyo).
Ngoài ra, shogun còn đưa ra các quyết định quan trọng liên quan đến kinh tế, xã hội và văn hóa. Ngày nay, mặc dù chế độ shogun đã bị bãi bỏ. Tuy nhiên, người dân Nhật Bản vẫn ví von Shogun với thủ tướng nước Nhật. Như vậy, sự đóng góp của các Shogun trong việc xây dựng, phát triển Nhật Bản vẫn được tôn trọng và đánh giá cao cho đến ngày nay.
>> Có thể bạn muốn tìm hiểu thêm Samurai là gì?
Shogun đã để lại một dấu ấn khó phai trong lịch sử Nhật Bản, Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có câu trả lời cho câu hỏi Shogun là gì. Hãy chia sẻ bài viết này giúp lan truyền kiến thức về Shogun và lịch sử nước Nhật.
Tài liệu tham khảo:
https://ja.wikipedia.org/wiki/将軍
