Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều là những nhà cách mạng lớn của Việt Nam. Cả hai ông đều có nhiều đóng góp cho công cuộc cứu quốc của dân tộc nhưng thực hiện khác nhau. Sau đây, chúng ta sẽ so sánh con đường cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh.
So sánh con đường cứu nước Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh
Điểm giống nhau về con đường cứu nước
Động cơ của 2 ông đều xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân. Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều là văn thân, sĩ phu, đại diện cho tầng lớp dân chủ tư sản sẵn sàng tiếp thu tư tưởng tiến bộ của phương Tây để giúp nước. Ngoài ra, cả Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều dựa vào quốc gia khác. Phan Bội Châu cầu viện Nhật, còn Phan Châu Trinh mong chờ sự giúp đỡ từ Pháp.
Cả hai đều nhận được sự ủng hộ to lớn từ dân chúng hoạt động ở trong lẫn ngoài nước nhưng kết quả của phong trào Duy Tân và phong trào Đông Du đều thất bại. Tư duy của 2 ông góp phần tạo tiền đề cho các phong trào cách mạng kiểu mới sau này.
Điểm khác nhau trong con đường cứu nước
So sánh hoạt động tiêu biểu
Phan Bội Châu
Tháng 5/1904: Phan Bội Châu đã thành lập ra Duy Tân hội tại Quảng Nam với chủ trương đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại độc lập cho dân tộc và thành lập chính thể “Quân chủ lập hiến”.
Năm 1905 - 1908: Phong trào Đông Du được phát động, tiến hành đưa thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản học tập. Phan Bội Châu muốn dựa và Nhật Bản để đánh Pháp nhưng kết quả không thành. Năm 1909, Phan Bội Châu và toàn bộ thanh niên Việt Nam bị trục xuất về nước, sau đó Phan Bội Châu qua Xiêm chờ thời cơ.
Đến năm 1911: Cuộc cách mạng Tân Hợi bùng nổ tại Trung Quốc. Phan Bội Châu sang Trung Quốc lập ra Việt Nam Quang phục Hội. Vẫn tiếp tục thực hiện chủ trương đánh Pháp và lập ra nước Cộng hoà Dân quốc Việt Nam.
Ngày 24/12/1913, Phan Bội Châu đã bị giới quân phiệt của Trung Quốc bắt và giam giữ ở nhà tù Quảng Đông.
>> Xem bài viết chi tiết về Phan Bội Châu.
Phan Châu Trinh
Vào năm 1906, Phan Châu Trinh đã cùng với các sĩ phu yêu nước khởi xướng phong trào Duy Tân ở Trung Kỳ. Ông đã thực hiện cải cách ở các lĩnh vực:
Kinh tế: ra sức cổ động việc chấn hưng thực nghiệp, lập các hộ kinh doanh công nghiệp như: mở lò rèn, xưởng mộc, lập hội buôn, làm vườn,...
Giáo dục: Thành lập các trường học theo lối mới, dạy chữ Quốc ngữ đưa vào nhiều môn học mới.
Xã hội: tổ chức các buổi diễn thuyết kêu gọi toàn dân thay đổi để tiến bộ hơn, phù hợp hơn trong quá trình giao lưu, buôn bán và ngăn chặn các tệ nạn xã hội như: rượu chè, cờ bạc, thuốc phiện,...
Đến năm 1908: Hàng loạt các cuộc biểu tình chống sưu thuế được diễn ra ở khắp các tỉnh miền Trung. Hàng vạn người dân đã cùng tham gia đấu tranh chống lại thực dân Pháp và chính quyền phong kiến tay sai. Tuy nhiên Pháp đã đàn áp được và dập tắt toàn bộ phong trào. Sau đó, Phan Châu Trinh bị bắt và bị đày ở Côn Đảo. Năm 1911, Phan Châu Trinh bị đưa sang Pháp.
>> Xem bài viết chi tiết Phan Châu Trinh.So sánh những hạn chế
Phan Bội Châu
Điểm mạnh của Phan Bội Châu chính là ông đã biết tiếp thu những cái hay, cái mới trong công cuộc cải tiến của Nhật Bản. Nhưng cũng chính vì điều này mà ông đã xác định sai con đường cứu nước giành lại độc lập dựa vào đế quốc Nhật Bản. Ngoại giao giữa các quốc gia với nhau chủ yếu bàn về lợi ích. Vì vậy, khi Pháp cho Nhật lợi ích được giao thương ở Việt Nam thì Nhật Bản đã ngừng chương trình du học Đông Du mà Phan Bội Châu đã khởi xướng.
Thực tế cho thấy rằng Nhật Bản là một đất nước đi theo chế độ “Chủ nghĩa đế quốc quân phiệt”, vẫn tích cực khai thác mở rộng thuộc địa như bọn thực dân Pháp. Thời điểm đó Nhật Bản cũng đã xâm chiếm và đô hộ Triều Tiên, chuẩn bị xâm chiếm Trung Quốc. Như vậy chủ trương của Phan Bội Châu sẽ khó để thành công, chẳng khác nào “đuổi hổ cửa trước, rước beo cửa sau”.
Phan Châu Trinh
Ông đưa ra con đường cứu nước bằng biện pháp ôn hòa, muốn dựa vào Pháp để “Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”. Sau khi đất nước giàu mạnh sẽ có đủ sức mạnh để yêu cầu Pháp thay đổi chính sách cai trị, để từ đó giành lại chủ quyền cho đất nước.
Tuy nhiên hạn chế của phong trào Duy Tân cũng như những cải cách mà Phan Châu Trinh đã làm chưa thể giải quyết được mâu thuẫn cơ bản giữa nhân dân Việt Nam với thực dân Pháp. Bên cạnh đó, nước Pháp không dễ gì mà từ bỏ thuộc địa mà khó khăn lắm mới giành lấy được.
Như vậy, Họ Là Ai vừa thực hiện so sánh Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh về đường lối cứu nước, một số hoạt động tiêu biểu, những điểm còn hạn chế. Hy vọng bài viết đã giúp ích cho bạn và hẹn gặp bạn ở những bài viết tiếp theo.
Một số câu hỏi thường gặp
Điểm khác biệt trong chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh là gì?
Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh là hai đại diện tiêu biểu trong phong trào đấu tranh cứu nước. Cả hai đều thực hiện theo khuynh hướng dân chủ tư sản trong những năm đầu thế kỉ XX. Tuy nhiên, chủ trương chống giặc cứu nước của cả hai ông lại có điểm khác nhau, cụ thể:
Phan Bội Châu: chủ trương đấu tranh bằng phương pháp bạo động để giành độc lập.
Phan Châu Trinh: chủ trương cải cách kinh tế xã hội, nâng cao dân trí, dân quyền.
Vì sao có sự khác nhau giữa Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh?
Có thể thấy, sự khác nhau trong tư tưởng, cách làm Cách mạng của cả hai ông đều xuất phát từ những nguyên nhân chính sau:
Do sự tác động của gia đình. Phan Bội Châu được sinh ra trong một gia đình nhà Nho yêu nước, chịu nhiều ảnh hưởng bởi tư tưởng trung quân ái quốc. Vì vậy trong quá trình tìm đường cứu nước ông đã tận dụng lá cờ quân chủ. Còn Phan Châu Trinh có cha bị dư đảng Cần Vương giết hại. Bản thân ông đã từng làm quan trong triều nên thái độ của ông đối với chính quyền vô cùng gay gắt.
Sự khác biệt trong truyền thống đấu tranh của quê nhà. Nghệ An là vùng đất đấu tranh bằng bạo lực vũ trang, còn Quảng Nam lại là khu vực phát triển mạnh về thương mại, giao lưu kinh tế nên nhân dân tại đây có xu hướng đấu tranh bằng biện pháp cải cách ôn hòa.
Mức độ tác động của chính sách khai thác thuộc địa khác nhau. Quảng Nam là trung tâm khai thác thuộc địa của Pháp nên đây là khu vực có sự chuyển biến rõ nét về mặt kinh tế. Còn riêng với Nghệ An thì tác động của cuộc khai thác thuộc địa không đến nỗi quá hà khắc. Vì vậy chủ trương đánh giặc của hai người này cũng khác nhau.
Tuy có sự khác nhau về đường lối đấu tranh giành lại tự do cho dân tộc. Tuy nhiên không thể phủ nhận được những đóng góp to lớn của hai ông trong công cuộc cứu nước. Những chính sách, đường lối của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều tạo được tiền đề vững chắc cho những cuộc đấu tranh sau này.
Điểm khác biệt trong chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh là gì?
Vì sao có sự khác nhau giữa Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh?
Do sự tác động của gia đình. Phan Bội Châu được sinh ra trong một gia đình nhà Nho yêu nước, chịu nhiều ảnh hưởng bởi tư tưởng trung quân ái quốc. Vì vậy trong quá trình tìm đường cứu nước ông đã tận dụng lá cờ quân chủ. Còn Phan Châu Trinh có cha bị dư đảng Cần Vương giết hại. Bản thân ông đã từng làm quan trong triều nên thái độ của ông đối với chính quyền vô cùng gay gắt.
Sự khác biệt trong truyền thống đấu tranh của quê nhà. Nghệ An là vùng đất đấu tranh bằng bạo lực vũ trang, còn Quảng Nam lại là khu vực phát triển mạnh về thương mại, giao lưu kinh tế nên nhân dân tại đây có xu hướng đấu tranh bằng biện pháp cải cách ôn hòa.
Mức độ tác động của chính sách khai thác thuộc địa khác nhau. Quảng Nam là trung tâm khai thác thuộc địa của Pháp nên đây là khu vực có sự chuyển biến rõ nét về mặt kinh tế. Còn riêng với Nghệ An thì tác động của cuộc khai thác thuộc địa không đến nỗi quá hà khắc. Vì vậy chủ trương đánh giặc của hai người này cũng khác nhau.
