Charles I (19/11/1600 – 30/1/1649) là vị vua cai trị 3 vương quốc Anh, Scotland và Ireland từ năm 1625 đến khi bị xử tử năm 1649. Ông là con trai thứ hai của vua James VI của Scotland và là người thừa kế ngai vàng sau cái chết của anh trai Henry Frederick. Triều đại của Charles I đầy sóng gió với nhiều cuộc xung đột giữa ông và Nghị viện. Sau cuộc nội chiến đẫm máu, Sác-lơ I lên đoạn đầu đài.
Xuất thân và giáo dục
Charles I (tên phiên âm tiếng Việt: Sác Lơ I) sinh ngày 19/11/1600 tại Cung điện Dunfermline, Scotland. Ông là con trai thứ hai của vua James VI của Scotland (sau này là vua James I của Anh) và Anne xứ Đan Mạch. Năm 1603, khi Elizabeth I qua đời mà không có người thừa kế, James VI trở thành vua của cả Anh và Scotland.
 |
| Chân dung Charles I |
Thuở nhỏ, Charles được dạy dỗ theo đạo Tin lành Calvin giáo, đạo chính thức của Scotland. Nhưng sau khi cha ông lên ngôi vua Anh, Charles lại được nuôi dưỡng theo Anh giáo. Charles được đánh giá là người thông minh và có học thức, nhưng thiếu tính linh hoạt.
Năm 1612, người anh cả Henry Frederick qua đời, khiến Charles trở thành người thừa kế ngai vàng. Năm 1616, ở tuổi 16, ông được phong làm Hoàng tử xứ Wales.
Lên ngôi vua và kết hôn
Tháng 3/1625, vua James I qua đời, Charles I lên kế vị ở tuổi 24. Ngay sau khi lên ngôi, Charles bắt đầu triển khai các chính sách nhằm củng cố quyền lực cho nhà vua và giáo hội Anh giáo.
Tháng 5/1625, Charles kết hôn với Công chúa Henrietta Maria của Pháp, con gái vua Henry IV của Pháp. Việc ông cưới một công chúa Công giáo La Mã khiến nhiều người Anh lo ngại Charles có thể đưa đạo Công giáo trở lại Anh.
Cuộc hôn nhân của Charles và Henrietta Maria khá căng thẳng do bất đồng tôn giáo. Henrietta Maria từ chối từ bỏ đạo Công giáo, nhưng Charles cũng không cho phép bà thực hành công khai.
Xung đột với Nghị viện
Trong suốt triều đại của mình, Charles I liên tục xung đột với Nghị viện Anh về nhiều vấn đề, đặc biệt là tài chính và tôn giáo.
Năm 1628, Charles buộc Nghị viện phải thông qua bản “Tuyên ngôn Nhân quyền” (Petition of Rights), trong đó hạn chế quyền lực của nhà vua. Charles coi đây là sự xâm phạm quyền lực của ông.
Tháng 3/1629, sau khi Nghị viện từ chối cấp kinh phí cho các chiến dịch quân sự của ông, Charles giải tán Nghị viện và cai trị mà không có Nghị viện trong suốt 11 năm tiếp theo. Thời kỳ này được gọi là "Chuyên chế 11 năm" (Eleven Years' Tyranny).
Trong thời gian này, Charles thi hành nhiều chính sách gây tranh cãi như tăng thuế, bắt giữ những người chỉ trích ông và đàn áp các giáo phái Tin Lành. Ông còn áp đặt chủ nghĩa Anh giáo cứng rắn ở Scotland, gây phẫn nộ cho người Scotland theo đạo Tin Lành.
Chiến tranh với Scotland và triệu tập Nghị viện
Năm 1637, vua Charles áp đặt sách cầu nguyện thống nhất lên giáo hội Scotland, dẫn tới cuộc khởi nghĩa của người Scotland. Tháng 5/1640, quân đội Scotland xâm chiếm nước Anh.
Để có tiền chống lại quân Scotland, tháng 4/1640 Charles buộc phải triệu tập Nghị viện sau 11 năm bị giải tán. Nghị viện từ chối cấp kinh phí cho nhà vua cho đến khi ông chấp nhận các yêu cầu của họ.
Tháng 6/1641, Charles miễn cưỡng chấp thuận một số yêu cầu của Nghị viện để đổi lấy ngân sách cho cuộc chiến chống Scotland. Tuy nhiên, sau đó ông liên tục vi phạm những thoả thuận này.
Nội chiến Anh và cái chết
Mâu thuẫn giữa vua Charles và Nghị viện ngày càng leo thang, cuối cùng dẫn tới cuộc Nội chiến Anh nổ ra tháng 8/1642. Phe Nghị viện do Oliver Cromwell lãnh đạo chiến thắng, bắt giữ vua Charles vào tháng 1/1647.
Tháng 1/1649, Charles bị đưa ra xét xử với cáo buộc phản quốc. Ông bị kết án tử hình và bị chém đầu vào ngày 30/1/1649, ở tuổi 48. Đây là lần đầu tiên một quốc vương Anh bị xử tử.
Sau cái chết của Charles I, nước Anh trở thành một nước cộng hòa do Oliver Cromwell lãnh đạo, được gọi là Thịnh vượng chung Anh (1649-1660).
Đánh giá
Charles I là một nhân vật gây nhiều tranh cãi trong lịch sử Anh. Ông bị chỉ trích là một nhà cai trị độc đoán, chuyên quyền, thiếu trách nhiệm và không tôn trọng luật pháp. Sự cứng đầu và thiếu tế nhị của ông đã dẫn đến xung đột với Nghị viện và cuộc Nội chiến.
Tuy nhiên, Charles cũng được đánh giá là một nhà vua có học thức, thông minh và có ý chí. Ông cũng là người bảo vệ văn hóa nghệ thuật và là một nhà sưu tập nghệ thuật đáng chú ý.
>> Có thể bạn muốn biết thêm về cuộc cách mạng đã dẫn đến vua Charles I bị chặt đầu - cách mạng tư sản Anh.
Dù được đánh giá thế nào, không thể phủ nhận Charles I đóng vai trò nổi bật trong lịch sử Anh. Cuộc đấu tranh quyền lực giữa ông với Nghị viện đã đặt nền móng cho nền quân chủ lập hiến ở Anh sau này. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về vua Sác-lơ I và hẹn gặp bạn trong những bài viết tiếp theo.
