Trong những năm tháng Cần Vương chống Pháp ở đất Quảng, Nguyễn Tự Tân là danh tướng tài ba, hiếm có. Tiểu sử, sự nghiệp và công lao của ông sẽ được chúng tôi gửi đến bạn đọc qua bài viết sau đây.
Tiểu sử
Nguyễn Tự Tân (1860-1885) là phó tướng của phong trào Cần Vương ở Quảng Ngãi. Ông là người con ưu tú của quê hương, một nhà yêu nước, một vị tướng tài ba, một người lãnh đạo kiên cường, anh dũng. Trước khi phong trào Cần Vương nổ ra, ông đã bí mật xây dựng căn cứ ở Tuyên Tung, rèn sắt, đúc vũ khí. Khi Chiếu Cần Vương ban xuống, ông cùng với nghĩa quân đã anh dũng chiến đấu chiếm thành Quảng Ngãi.
 |
| Mộ Nguyễn Tự Tân |
Tuy nhiên, vì chênh lệch lực lượng và bị phản bội mà thành Quảng Ngãi bị công phá. Ông đã anh dũng hy sinh rồi bị giặc Pháp bêu đầu 3 ngày ở cửa thành Bắc. Để ghi công tên của ông được đặt cho một con đường và trường THPT ở trấn Châu Ô.
Xuất thân và tuổi thơ
Nguyễn Tự Tân sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước hiếu học ở thôn Bình Thới, xã Bình Sơn, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi.
Nguyễn Tự Tân sớm bộc lộ tài năng và chí khí của mình. Ông chăm chỉ học hành, đỗ tú tài năm 21 tuổi. Dù sớm đỗ đạt nhưng với tính cách thẳng thắn, cương trực, nên ông không ra làm quan mà ở nhà dạy học, làm nông.
Sự nghiệp của Nguyễn Tự Tân
Từ năm 1869 đến 1872, Nguyễn Tự Tân và Nguyễn Thông (từng là Bố chánh Quảng Ngãi) cùng với một số học giả yêu nước khác đã nỗ lực xây dựng lực lượng đối đầu với người Pháp. Người dân Bình Sơn đã được ông kêu gọi di dân đến khai hoang Tuyền Tung (tọa lạc phía tây bắc huyện Bình Sơn ngày nay) để xây dựng căn cứ chống Pháp. Từ thời gian 1871-1872, Tuyền Tung không chỉ là nơi phát triển kinh tế mà còn là một căn cứ chính trị quân sự có tổ chức hữu hiệu.
Nguyễn Tự Tân đã tiếp xúc với Nguyễn Duy Hiệu, nhà lãnh đạo sau này của phong trào Cần vương ở Quảng Nam, và được mời đến Tam Kỳ để thăm đồn Mỹ Lý và mỏ khai thác sắt. Sau đó, ông tổ chức khai thác quặng sắt ở Phước Bình, nay là xã Bình Khương để mở xưởng chế tạo vũ khí ngầm. Sau đó, Phan Văn Bình là cha của Phan Chu Trinh phụ trách vận chuyển số vũ khí này đến núi Ngũ Chỉ (cận kề Quảng Nam. Xưởng này do .
Từ cuối năm 1884 đến đầu 1885, Nguyễn Tự Tân cùng các học giả yêu nước thành công lực lượng dân quân với Lê Trung Đình cầm đầu và ông làm phó tướng. Nghĩa quan lấy Tuyền Tung làm căn cứ chiến lược và đã thuyết phục quân trong thành Quảng Ngãi hỗ trợ.
Năm 1885, thực dân Pháp đánh chiếm kinh thành Huế, vua Hàm Nghi chạy ra Quảng Trị, ban dụ Cần Vương kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên kháng chiến. Nhận được dụ Cần Vương, Nguyễn Tự Tân cùng với Lê Trung Đình đã đứng lên lãnh đạo nhân dân Quảng Ngãi kháng chiến chống Pháp.
Ngày 13 tháng 7 năm 1885, nghĩa quân do Nguyễn Tự Tân chỉ huy đã chiếm được thành Quảng Ngãi. Đây là một thắng lợi lớn của nghĩa quân Cần Vương ở Quảng Ngãi. Tuy nhiên, do lực lượng còn mỏng, lại bị kẻ gian là Nguyễn Thân phản bội, nghĩa quân đã bị quân Pháp đánh bại. Nguyễn Tự Tân và 13 thủ lĩnh khác bị bắt và bị xử tử ngày 17 tháng 7 năm 1885.
Công lao
Nguyễn Tự Tân là một trong những vị tướng tài ba của phong trào Cần Vương. Ông đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp kháng chiến chống Pháp của dân tộc Việt Nam như sau
- Lãnh đạo nghĩa quân chiến đấu ở nhiều địa bàn khác nhau ở Quảng Ngãi, gây tổn thất cho quân Pháp, thành công chiếm được thành Quảng Ngãi.
- Ông đã có công tổ chức xây dựng lực lượng nghĩa quân, kêu gọi và liên lạc với các sĩ phu yêu nước.
- Ông là người có lòng yêu nước sâu sắc, luôn sẵn sàng xả thân vì nghĩa lớn.
- Ông là tấm gương sáng về tinh thần dũng cảm, kiên cường, bất khuất của người chiến sĩ yêu nước.
- Ông đã có nhiều ý kiến đóng góp quan trọng cho kế hoạch kháng chiến của phong trào Cần Vương ở Quảng Ngãi.
>> Có thể bạn muốn biết thêm về Lê Trung Đình - Thủ lĩnh phong trào Cần Vương đất Quảng.
Kết luận
Nguyễn Tự Tân là một danh tướng yêu nước, một vị tướng tài ba, một người lãnh đạo kiên cường, anh dũng. Ông đã để lại những dấu ấn đậm nét trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về người con ưu tú của đất Quảng và hẹn gặp bạn trong những bài viết tiếp theo.
